Myanmar Small Businesses Development: နိုင်ငံတကာကုမ္ပဏီကြီးများနှင့် ပွင့်လင်းမြင်သာမှု (Transnational Corporations and Transparency)

ပြီးခဲ့သည့် ဇူလိုင်လ ၁၁ ရက်နေ့က အမေရိကန်နိုင်ငံက မြန်မာနိုင်ငံအပေါ် ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့ထားမှု များကို ဖြေလျှော့ပေးလိုက်ပြီး အမေရိကန်ကုမ္ပဏီများကို မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဝင်ရောက်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံ ခွင့်ပြုလိုက်သည်ဟုကြားသိရပါသည်။ အဆိုပါခွင့်ပြုချက်၏ ရလဒ်အဖြစ် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု အခွင့်အလမ်းများလေ့လာရန် ကမ္ဘာကျော် နိုင်ငံစုံကုမ္ပဏီကြီးများမှ ကိုယ်စားလှယ်များ လာရောက်ကြသည့် သတင်းများကိုလည်း နေ့စဉ်ကြားသိနေရပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံသားများအနေနှင့်လည်း အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများမှ ရင်းနှီးမြုပ်နှံမှုများနှင့်စာလျှင် ဤ နိုင်ငံစုံကုမ္ပဏီကြီးများ၏ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုက ပို၍ပွင့်လင်းမြင်သာမှုရှိပြီး တိုင်းပြည်အတွက်ပိုမိုအကျိုးရှိမည်ဟု မျှော်လင့်စောင့်စားနေကြပါသည်။

အမေရိကန်နိုင်ငံ နှင့် အနောက်ဥရောပနိုင်ငံများကဲ့သို့သော ဖွံဖြိုးပြီးနိုင်ငံများတွင် မှတ်ပုံတင်ထားသည့် နိုင်ငံတကာကုမ္ပဏီကြီးများ အနေနှင့် စီးပွားရေးလုပ်ရာတွင်ပွင့်လင်းမြင်သာမှုရှိရန် လာဘ်ပေးမှုကင်းရှင်းရန် တင်းကျပ်သည့်ဥပဒေများပြဌါန်းထားပြီး လုပ်ငန်းနှင့်ပါတ်သက်သည့် စာရင်းဇယားများကိုလည်း တိတိကျကျထုတ်ပြန်ပေးရပါသည်။ အထူးသဖြင့် အနောက်နိုင်ငံများရှိ စတော့ကုန်စည်ဒိုင်များတွင် စာရင်းသွင်းထားသော အများပိုင်ကုမ္ပဏီကြီးများကို သက်ဆိုင်ရာ အာဏာပိုင်အဖွဲ့အစည်းများသာမက၊ သတင်းမီဒီယာများ၊ အစုရှယ်ယာပိုင်ရှင်များကလည်း ဥပဒေနှင့်မညီညွတ်သည့်၊ ကျင့်ဝတ်နှင့်မလျှော်ကန်သည့် လုပ်ငန်းများ မလုပ်ဆောင်စေရန် အစဉ်စောင့်ကြည့်နေကြပါသည်။ သို့သော်လည်း ဤကဲ့သို့ စည်းမျည်းစည်းကမ်းဥပဒေများဖြင့် တင်းတင်းကျပ်ကျပ် စောင့်ကြည့်မှုအောက်မှာပင် နိုင်ငံစုံကုမ္ပဏီကြီးများ၏ မရိုးမသား လုပ်ဆောင်မှုများကို သတင်းများတွင် နေ့စဉ်နှင့်အမျှ မြင်တွေ့ကြားသိနေရပါသည်။

ဤကမ္ဘာ့ထိပ်တန်းကုမ္ပဏီကြီးများ မည်မျှပွင့်လင်းမြင်သာမှုရှိသည်ကိုသိရှိရန် ကမ္ဘာတလွှားတွင် အကျင့်ပျက်ချစားမှုတိုက်ဖျက်ရေးလုပ်ဆောင်နေသည့် အဖွဲ့အစည်းတခုဖြစ်သည့် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာပွင့်လင်းမြင်သာမှုအဖွဲ့ကြီး (Transparency International) က မကြာသေးခင်က စစ်တမ်းတခုကောက်ယူခဲ့ပါသည်။ ဤနေရာတွင်တခုစဉ်းစားစရာရှိသည်မှာ မည့်သည့်ကုမ္ပဏီမျှ အကျင့်ပျက်ချစားမှုကိုပြုလုပ်ခဲ့သည် (သို့မဟုတ်) ပြုလုပ်ရန် အားပေးခဲ့သည်၊ နိုင်ငံခြားအစိုးရ တရပ်ကို စီးပွားရေးအခွင့်အလမ်းများရရှိရန် လာဘ်ထိုးခဲ့သည်ဟု ထုတ်ဖေါ်ဝန်ခံမည်မဟုတ်ပါ။ သို့အတွက် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာပွင့်လင်းမြင်သာ မှုအဖွဲ့က ကမ္ဘာပေါ်တွင် အကြီးဆုံးလုပ်ငန်း ၁၀၅ ခုကို ၎င်းတို့၏ ပွင့်လင်းမြင်သာမှုရှိမှုနှင့် ပါတ်သက်၍ အချက် (၃) ချက်နှင့်အကဲဖြတ်ခဲ့ပါသည်။ ပထမအချက်မှာ အကျင့်ပျက်ချစားမှု၊ လာဘ်ပေးလာဘ်ယူမှု များကို ကာကွယ်တားဆီးရန် ကုမ္ပဏီအနေဖြင့် စည်းမျဉ်းစည်းကမ်း၊ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများချမှတ်ထားခြင်း ရှိ မရှိ ဆိုသည့်အချက်ဖြစ်ပါသည်။ ဒုတိယအချက်မှာ ကုမ္ပဏီလုပ်ငန်းဆောင်ရွက်မှု နှင့် ဖွဲ့စည်းပုံဇယား ပွင့်လင်းမြင်သာမှုရှိမှုဖြစ်ပါသည်။ တတိယအချက်ကတော့ နိုင်ငံတကာကုမ္ပဏီတခုအနေဖြင့် ၎င်းလုပ်ငန်းလုပ်ကိုင်နေသည့် နိုင်ငံတိုင်းရှိ စီးပွားရေးလုပ်ဆောင်မှုများနှင့် ပါတ်သက်ပြီး အသေးစိတ် ဘဏ္ဍာရေးရှင်းတမ်းများ ထုတ်ပြန်မှုရှိ မရှိဆိုသည့်အချက်ဖြစ်ပါသည်။

အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာပွင့်လင်းမြင်သာမှုအဖွဲ့၏ လေ့လာချက်အရ ကမ္ဘာ့ထိပ်တန်းကုမ္ပဏီကြီးအများစု (၇၀%ခန့်) တွင် လာဘ်ပေးလာဘ်ယူမှုကိုတားဆီးရန် တင်းကျပ်သော စည်းမျဉ်းများချမှတ်ထားရှိသည်ဟု ဆိုပါသည်။ ကုမ္ပဏီ ဖွဲ့စည်းပုံဇယားပွင့်လင်းမြင်သာမှုရှိ အချက်နှင့်ပါတ်သက်၍လည်း ကုမ္ပဏီကြီး တော်တော်များများ (၅၀% ခန့်) က ၎င်းတို့၏ လက်အောက်ခံကုမ္ပဏီခွဲများ၊ အဖွဲ့အစည်းများနှင့် ပါတ်သက်သည့် အသေးစိတ်အချက်အလက်များကို ထုတ်ပြန်ထားသည်ဟု ဆိုပါသည်။ တတိယအချက်နှင့်ပါတ်သက်၍ကား ကမ္ဘာ့ထိပ်တန်းကုမ္ပဏီကြီးအများစုက နှုတ်ပိတ်နေကြသည်ဟု အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာပွင့်လင်းမြင်သာမှုအဖွဲ့ကြီးက ဆိုပါသည်။ ဤသို့နှုတ်ပိတ်နေခြင်းကြောင့် ၎င်းကုမ္ပဏီကြီးများက တရားမဝင်၊ ကျင့်ဝတ်နှင့်မညီသော လုပ်န်းများလုပ်ဆောင်နေသည်ဟု ဆိုလိုခြင်းမဟုတ်ပါ။ ဥပမာ ကုမ္ပဏီတခုက ရေနံတူးဖေါ်ခွင့်လိုင်စင်ရရန်အတွက် အစိုးရတရပ်ကို ဒေါ်လာ ၁၀ သန်းပေးရသည်ဆိုပါစို့။ အဆိုပါ လိုင်စင်ကြေးမှာ ကုမ္ပဏီအနေဖြင့် တရားဝင်ပေးခြင်းဖြစ်နိုင်သော် လည်း အစိုးရတာဝန်ရှိသူများကမူ ထိုငွေကို ၎င်းတို့ကိုယ်ကျိုးအတွက်အလွဲသုံးစားလုပ်နိုင်ရန် လျှို့ဝှက်ထားသည့် အဖြစ်မျိုး ဖြစ်နိုင်ပါသည်။ အကယ်၍ ကုမ္ပဏီတခုအနေဖြင့် ဤကဲ့သို့ ပေးငွေမျိုးကို ပွင့်ပွင့်လင်းလင်းထုတ်ပြန်ကြေညာလိုက်ပါက အဆိုပါအစိုးရမျိုးထံမှ နောက်ထပ် လုပ်ငန်းလုပ်ပိုင်ခွင့်ရရန် ခက်ခဲသွားမည်ဖြစ်ပါသည်။

အထက်ပါအချက် (၃)ချက်အပြင် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာပွင့်လင်းမြင်သာမှုအဖွဲ့က နိုင်ငံပေါင်း ၁၇၇ နိုင်ငံတွင် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများလုပ်ကိုင်လျက်ရှိသည့် ကမ္ဘာ့ထိပ်တန်းကုမ္ပဏီကြီး ၁၀၅ ခုအနေဖြင့် နိုင်ငံတနိုင်ငံ ချင်းစီရှိ ၎င်းတို့၏ လုပ်ငန်းလုပ်ဆောင်မှုများမှ အရောင်းပမာဏ (သို့မဟုတ်) ဝင်ငွေမည်မျှရရှိသည်၊ သက်ဆိုင်ရာနိုင်ငံသို့ အခွန်မည်မျှပေးဆောင်သည် စသည့်အချက်များကို ကုမ္ပဏီ၏ အင်တာနက် စာမျက်နှာတွင် ထုတ်ပြန်ကြေညာခြင်းရှိမရှိလေ့လာဆန်းစစ်ထားပါသည်။ ဤလေ့လာချက်အရ ကမ္ဘာ့ထိပ်တန်းကုမ္ပဏီကြီး ၁၀၅ ခုအနက်မှ မြန်မာနိုင်ငံတွင် လောလောဆယ် လုပ်ငန်းလုပ်ကိုင်နေသော ကုမ္ပဏီကြီး ၈ ခု - ပြင်သစ်နိုင်ငံမှ တိုတယ် (Total) နှင့် ရှလမ်ဘာဂျာ (Schlumberger) ၊ အမေရိကန်နိုင်ငံမှ ရှက်ဗရွန် (Chrvron) နှင့် ယူပီအက်(စ) (UPS)၊ ဗြိတိန်မှ ဂလက်ဇို (GSK) ၊ ဂျာမဏီမှ ဘေယာ (Bayer)၊ အိန္ဒိယနိုင်ငံမှ အိုအန်ဂျီ (ONG)၊ တရုတ်နိုင်ငံမှ စီအန်အိုအိုစီ (CNOOC) - ရှိသည့်အနက် မည်သည့် ကုမ္ပဏီကမျှ မြန်မာနိုင်ငံလုပ်ငန်းများမှ ရရှိငွေ၊ မြန်မာနိုင်ငံသို့ပေးဆောင်သော အခွန်ငွေများကို ထုတ်ပြန်ကြေညာခြင်းမရှိဟု အောက်ပါ အတိုင်း ဖေါ်ပြထားပါသည်။

အသေးစိတ် အစီရင်ခံစာကို http://www.transparency.org/news/feature/shining-a-light-on-the-worlds-biggest-companies တွင်ကြည့်ရှုနိိုင်ပါသည်။ အဆိုပါအစီရင်ခံစာအရဆိုပါက မြန်မာနိုင်ငံတနိုင်ငံထဲမဟုတ်ပါ၊ အနီးပါတ်ဝန်းကျင်ရှိနိုင်ငံများဖြစ်သည့် လာအို၊ ကမ္ဘောဒီယား၊ ဘင်္ဂလာဒေရှ်၊ ဗီယက်နမ် အစရှိသောနိုင်ငံများတွင် လုပ်ငန်းလုပ်ကိုင်နေသော ကမ္ဘာ့ထိပ်တန်းကုမ္ပဏီကြီးများသည်လည်း ဝင်ငွေနှင့်ဝင်ငွေခွန်စာရင်းဇယားများကို ကုမ္ပဏီအင်တာနက်ပေါ်တွင် ထုတ်ပြန်ကြေညာထားခြင်းမရှိဟု ဖေါ်ပြထားပါသည်။ ထိုင်းနိုင်ငံ၊ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ တရုတ်နိုင်ငံများတွင် လုပ်ကိုင်နေသောကုမ္ပဏီများထဲမှ အချို့သာ စာရင်းဇယားများကို ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း ထုတ်ပြန်ကြေညာထားသည်ဟု ဆိုပါသည်။

ရည်ညွှန်းကိုးကား။
Transparency International; The Economist (14/07/2012)

နိုင်ငံတကာကုမ္ပဏီကြီးများနှင့် ပွင့်လင်းမြင်သာမှု by မြင့်မိုးချစ် is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.

Myanmar Small Businesses Development

Pages

Friday 20 July 2012

နိုင်ငံတကာကုမ္ပဏီကြီးများနှင့် ပွင့်လင်းမြင်သာမှု (Transnational Corporations and Transparency)

No comments:

Post a Comment