သယံဇာတကျိမ်စာကို ထိမ်းကြောင်းပေးမည့် စည်းမျဉ်းဥပဒေ

ဒီတပါတ် နိုင်ငံခြားရေးရာပေါ်လစီ (Foreign Policy) မဂ္ဂဇင်းမှာ ဖေါ်ပြထားတဲ့  ဆောင်းပါး တပုဒ်ကို စိတ်ဝင်စားစရာ မျက်မှောက်ရေးရာ အနေနဲ့ တင်ပြလိုက်ပါတယ်။ အဲဒီဆောင်းပါးအရ အမေရိကန်နိုင်ငံအတွင်း ရင်းနှီးမြုပ်နှံမှုတွေနဲ့ စတော့ရှယ်ယာဈေးကွက်တွေမှာ စာရင်းသွင်းထားတဲ့ ကုမ္ပဏီတွေကို ကြီးကြပ်တဲ့ ငွေချေးစာချုပ်နှင့် ကုန်စည်ဒိုင်များ ကော်မရှင် (Security and Exchange Commission)က သြဂုတ်လ ၂၂ ရက်မှာ ပြဌါန်းလိုက်တဲ့ စည်းမျဉ်းတခုရဲ့ အကျိုးဆက်ကြောင့် သယံဇာတနဲ့ ပါတ်သက်ပြီး ဖြစ်ပွားရတဲ့ စစ်ပွဲတွေ၊ အကျင့်ပျက်ချစားမှုတွေကို တားဆီးပေးနိုင်တော့ မယ်လို့ ဆိုပါတယ်။  အဆိုပါ ဥပဒေအရ အမေရိကန် စတော့ဈေးကွက်တွေမှာ အများပိုင်ကော်ပိုရေးရှင်း အဖြစ် စာရင်းသွင်းထားတဲ့ ရေနံသယံဇာတတူးဖေါ်ရေးကုမ္ပဏီတိုင်း ၎င်းတို့ လုပ်ငန်းဆောင်ရွက်ရာ နိုင်ငံ များရှိ အစိုးရနဲ့ ဒေသဆိုင်ရာ အာဏာပိုင်အဖွဲ့အစည်းတွေကို ရေနံ၊ ဓါတ်ငွေ့အစရှိတဲ့ သယံဇာတပစ္စည်းတွေ တူးဖေါ်ထုတ်လုပ်ခွင့်ရရှိရေးအတွက် ပေးရတဲ့ အခွန်ငွေ၊ ခိုင်ကြေးနှင့် အခြားပေးရငွေအားလုံးကို ကုမ္ပဏီနှစ်စဉ်အစီရင်ခံစာမှာ အသေးစိတ် ထည့်သွင်းဖေါ်ပြရတော့မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ (စည်းမျဉ်းအသေးစိတ်ကို  http://www.sec.gov/rules/final/2012/34-67717.pdf မှာကြည့်ရှုနိုင်ပါတယ်။) အဆိုပါ စည်းမျဉ်းအရ ရေနံကုမ္ပဏီကြီးများသာမက ၎င်းတို့ရဲ့ လက်အောက်ခံ ကုမ္ပဏီများနှင့်  အဆိုပါကုမ္ပဏီကြီးများ၏ ထိမ်းချုပ်မှုအောက်ရှိ အဖွဲ့အစည်းများက နိုင်ငံခြားအစိုးရများကို ပေးရငွေများကိုလည်း အစီရင်ခံရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ထိုသို့ အစီရင်ခံရာမှာလည်း သယံဇာတရှာဖွေ တူးဖေါ်ထုတ်လုပ်တဲ့ စီမံကိန်းတခုချင်းအတွက် ပေးချေရငွေ အမျိုးအစားနှင့် စုစုပေါင်းပမာဏကို ဖေါ်ပြရမယ့်အပြင်၊ နိုင်ငံခြားအစိုးရတွေကို ပေးရတဲ့ အကြောင်းရင်းတခုချင်းနဲ့ ပေးငွေစုစုပေါင်းကိုလည်း ဖေါ်ပြရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

ယခုစည်းမျဉ်းမထုတ်ပြန်မှီက ရေနံကုမ္ပဏီကြီးများအနေနဲ့ နိုင်ငံခြားအစိုးရများထံသို့ ပေးရငွေများကို ဖုံးကွယ် ထိမ်ချန်ထားနိုင်တဲ့အတွက် ရေနံ၊ ဓါတ်ငွေ့တွေ တူးဖေါ်ခွင့်ရဖို့  အစိုးရ အာဏာရှိသူတွေကို လာဘ်ပေးရတဲ့ ထုံးတမ်းစဉ်လာကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ယခုလို ငွေပေးငွေယူ ရှင်းတမ်းတွေကို အများပြည်သူ သိရှိအောင် ထုတ်ပြန်စေခြင်းဟာ အကျင့်ပျက်ချစားမှု လျှော့ချရေးနဲ့  ရေနံ၊သဘာဝဓါတ်ငွေ့ ထွက်ရှိရာ ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများမှ အစိုးရအဖွဲ့များ၏ နိုင်ငံရေးအရ တာဝန်ရှိမှု၊ ပွင့်လင်းမြင်သာမှုတွေ တိုးတက်လာစေဖို့ အတွက် အရေးပါတယ့် ခြေလှမ်းတရပ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ဤတိုးတက်မှုမှတဆင့် စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု အလားအလာကောင်းများ ပေါ်ထွန်းလာစေပြီး၊ အာဏာရှင်စံနစ်တွေ တာရှည်စေမယ့် (သို့မဟုတ်) ဖြစ်ထွန်းလာမယ့်  အလားအလာကိုလည်း တားဆီးပေးနိုင်မှာ ဖြစ်တဲ့အပြင် နိုင်ငံတွင်း၊ နိုင်ငံအချင်းချင်း ပဋိပက္ခဖြစ်မယ့် အရေးတွေကိုလည်း လျှော့ကျစေမယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

ဥပမာအားဖြင့် ရေနံထွက်ရှိတဲ့ နိုင်ငံတွေဖြစ်တဲ့ အင်ဂိုလာ၊ နိုင်ဂျီးရီးယား အစရှိတဲ့နိုင်ငံတွေမှာ အကျင့်ပျက်ချစားမှုတွေများပြားမှုကြောင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုကို နှောင့်နှေးစေပြီး၊ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖေါက်မှုတွေ ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ အဲဒီဖြစ်ရပ်တွေအတွက် ရေနံကုမ္ပဏီကြီးအချို့မှာ တိုက်ရိုက်တာဝန်ရှိတယ်လို့ ဆောင်းပါးရှင်က ဆိုပါတယ်။ အင်ဂိုလာနိုင်ငံမှာ ၁၉၇၅ မှ ၂၀၀၂ ခုနှစ်အထိ ဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့ ပြည်တွင်းစစ်မှာ အစိုးရနဲ့ သူပုန် နှစ်ဖက်စလုံးဟာ သဘာဝသယံဇာတမှ တဆင့်ရရှိတဲ့ ငွေကြေးဥစ္စာဓနတွေကို အသုံးပြုခဲ့ကြလို့ စစ်ပွဲတာရှည်ခဲ့တာလို့ ဖေါ်ပြထားပါတယ်။ မိမိတို့နိုင်ငံမှ ရေနံကုမ္ပဏီများ အခွင့်အရေးရဖို ့အတွက် တောင်အာဖရိက၊ ကျူးဘား၊ ဆိုဗီယက်ယူနီယံ နိုင်ငံများကလည်း ပဋိပက္ခမှာ ဝင်ရောက်စွက်ဖက် ခဲ့ကြတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

ဆောင်းပါးရှင်က ဆက်လက်ဖေါ်ပြထားတာကတော့ ဒီစည်းမျဉ်းဟာ ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများကို အကျိုးရှိစေတာသာမက၊ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုနဲ့ အနောက်မဟာမိတ်နိုင်ငံတွေရဲ့ အကျိုးစီးပွား အတွက်လည်း အရေးကြီးတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ အကယ်၍ သယံဇာတ ပေါကြွယ်ဝတဲ့ ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံတွေအနေနဲ့ သယံဇာတမှ ဝင်ငွေများကို ကောင်းမွန်စွာ စီမံခန့်ခွဲမှု မပြုနိုင်ပါက အမေရိကန်နိုင်ငံရဲ့ အကျိုးစီးပွားတွေကို ချိန်းခြောက်လာနိုင်တဲ့ ပြည်တွင်း၊ ဒေသတွင်း ပဋိပက္ခတွေ ဖြစ်ပွားစေနိုင်တယ်လို့ သုံးသပ်ထားပါတယ်။ သုတေသနပြုလုပ်ထားချက်တွေ အရဆိုရင်လည်း ပြုတ်ကျသွားပြီဖြစ်တဲ့ လစ်ဗျားက ကဒါဖီလို ပုဂ္ဂိုလ်မျိုး ဦးဆောင်သည့်  ရေနံထွက်တဲ့နိုင်ငံတွေက တော်လှန်ရေးအစိုးရတွေဟာ ပုံမှန်သမရိုးကျ နိုင်ငံတွေနဲ့ နှိုင်းယှဉ်ပါက စစ်ရေးအရ ကျူးကျော်ရန်စမှုတွေ ပြုလုပ်မယ့် အခွင့်အလမ်း သုံးဆ ပိုများတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

မျှော်လင့်ထားတဲ့အတိုင်း အမေရိကန် ရေနံကုမ္ပဏီကြီးများက ဒီစည်းမျဉ်းအတည်ဖြစ်တာကို ဆန့်ကျင်ခဲ့ကြပါတယ်။ အက်ဇွန် (Exxon) နဲ့ ရှဲလ် (Shell) ရေနံကုမ္ပဏီကြီးများမှ အမှုဆောင်အရာရှိများက ယခု စည်းမျဉ်းဟာ အင်ဂိုလာ၊ ကင်မရွန်း၊ ကာတာ၊ တရုတ် စတဲ့ ရေနံထွက်တဲ့နိုင်ငံများမှာ ပြဌါန်းထားတဲ့ ဥပဒေတွေနဲ့ ဆန့်ကျင်နေတယ်လို့ တုန့်ပြန်ခဲ့ကြပါတယ်။ ရေနံကုမ္ပဏီကြီးတွေ စိုးရိမ်နေတာ ကတော့ ရေနံထွက်တဲ့နိုင်ငံတွေကို ပေးရတဲ့ ပေးငွေအမျိုးအစား တခုချင်းအလိုက် အသေးစိတ် စာရင်းတင်ပြရမယ့် ဆိုတဲ့အချက်ကိုဖြစ်ပါတယ်။ အမေရိကန် ရေနံကုမ္ပဏီကြီးတွေကတော့ သူတို့အနေနဲ့ ဒေသဆိုင်ရာ ဥပဒေတွေကို လိုက်နာရန် လိုအပ်တဲ့အပြင် အရေးပါတဲ့ စီးပွားရေးသတင်းအချက်အလက်တွေကို ထိမ်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ရမယ့် တာဝန်ရှိတယ်လို့ ဆိုနေကြပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ဆောင်းပါးရှင်ကတော့ အဆိုပါနိုင်ငံတွေမှာ ဒီလို စာရင်းဇယားတွေ အစီရင်ခံတာကို တားဆီးပိတ်ပင်ထားတဲ့ ဥပဒေမျိုး မရှိဘူးလို့ ဆိုပါတယ်။

ဆောင်းပါးရှင် ဂျက်(ဖ)ကိုလ်ဂန် (Jeff Colgan) ကတော့ ယခုစည်းမျဉ်းသစ်ကြောင့် ရေနံကုမ္ပဏီကြီးတွေ လိုက်နာရမယ့် ဝန်ထုတ်ဝန်ပိုးနဲ့ နှိုင်းစာရင် ရေနံထွက်တဲ့နိုင်ငံတွေမှာ အကျင့်ပျက်ချစားမှုတွေ လျှော့ကျ သွားပြီး၊ ဒေသဆိုင်ရာ စစ်ပွဲ၊ ပဋိပက္ခတွေ နည်းပါးသွားခြင်းက ရရှိလာမယ့် အကျိုးအမြတ်တွေက အများကြီး ပိုသာတယ်လို့ ဆိုကြောင်းပါ။

စာရေးသူတို့လို သယံဇာတကို မှီခိုအားထားနေရတဲ့ ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံတွေက နို်င်ငံသားတွေ အဖို့ကတော့ ဒီစည်းမျဉ်းကြောင့်  အမေရိကန် စတော့ဈေးကွက်မှာ စာရင်းသွင်းထားတဲ့ ကုမ္ပဏီကြီးတွေအစား ပွင့်လင်းမြင်သာမှုမရှိတဲ့ နိုင်ငံတွေက ကျင့်ဝတ်လိုက်နာမှုမရှိတဲ့ ကုမ္ပဏီတွေ ဝင်ရောက်လာပြီး ထင်သာမြင်သာမရှိတဲ့ သဘောတူညီချက်တွေကြောင့် အကျင့်ပျက်ချစားမှု၊  လာဘ်ပေးလာဘ်ယူမှုတွေ ပိုမိုများပြားမလာစေဖို့ဘဲ မျှော်လင့်ရမှာပါ။

ဇစ်မြစ်။
Jeff Colgan (2012) Regulating the Resource Curse, Foreign Policy (August 27, 2012): Available at:
http://www.foreignpolicy.com/articles/2012/08/27/regulating_the_resource_curse?page=0,1


သယံဇာတကျိမ်စာကို ထိမ်းကြောင်းပေးမည့် စည်းမျဉ်းဥပဒေ by မြင့်မိုးချစ် is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.